Có những sự việc đè nặng lên tâm trí mọi người và để lại những suy tư…

Trần Nhật Thi

Những ngày này, ta có cảm giác như bị chìm trong một dòng lũ thông tin đa dạng, đa chiều. Có những thông tin làm ta vui mừng, ví như những con số, những chỉ tiêu, những đánh giá Chính phủ trình và được Quốc hội chấp nhận khẳng định đất nước không chỉ đứng vững mà còn phát triển, tăng trưởng trong khủng hoảng và suy thoái kinh tế toàn cầu. Có những thông tin làm ta phấn chấn tự hào, ví như vị trí thứ hai toàn đoàn mà trước đó trong mơ ta cũng không dám nghĩ đến cùng với việc tổ chức thành công mỹ mãn Đại hội thể thao Châu Á trong nhà lần thứ III mà Việt Nam là nước chủ nhà. Có những thông tin kỳ quái làm ta phải sửng sốt, bàng hoàng, ví như Vedan được vinh danh, như một thầy giáo hành hung bố đẻ lại được đề nghị đề bạt hiệu phó, như vụ đánh người cướp hòm phiếu để tranh chức trưởng thôn. Có những thông tin về tội ác ghê rợn làm ta choáng váng, kinh hoàng đến mức không còn đủ can đảm để mà đọc hết bản tin, ví như vụ một em bé 40 ngày tuổi bị dùng kim may bao tải dài 10 cm cắm từ đỉnh đầu xuống tận sọ não…

Nhưng rồi, mọi sự cũng sẽ qua đi, cái ác dứt khoát bị trừng phạt, trò nhố nhăng bị dẹp bỏ,mưu toan bị bóc trần và trật tự sẽ được vãn hồi. Thế nhưng, có những sự việc, với nhiều chiều kích thông tin mà báo chí chuyển tải chắc chắn sẽ còn lâu dài ám ảnh tâm trí chúng ta. Hồ thủy điện xả lũ giữa lúc dân đang chìm trong bão lũ, những bức xúc của dân cùng phát biểu của các quan chức, các đại biểu Quốc hội là một trong rất ít những sự việc như thế. Nó đè nặng lên tâm trí mọi người và để lại những suy tư…

Người dân ở thị xã Sông Cầu và các vùng quê huyện Tuy An( Phú Yên) đã hết sức bức xúc là vì sao, đúng lúc cơn bão số 11 đổ bộ vào Phú Yên gây mưa rất to, nước lên cuồn cuộn nhấn chìm nhà cửa,tài sản của bà con thì hồ thủy điện sông Ba Hạ lại xả lũ với lượng nước lớn như thế khiến tất cả bị nhấn chìm, hoảng loạn, nhiều người bị lũ cuốn đi. Người dân Sông Cầu lên tiếng: ”Nếu hồ thủy điện không xả nước, có thể Phú Yên không ngập nặng và nhiều người chết đến thế!”. Công luận đòi làm rõ. Lập tức các chủ hồ thủy điện rồi các quan chức cấp trên trực tiếp của thủy điện cũng lên tiếng phản bác, phủi sạch trách nhiệm – ”Không có chuyện thủy điện xả lũ chết dân”, ”Thủy điện nào cũng có quy hoạch. Không xả lũ, đập vỡ thảm họa còn lớn hơn.”, ”Nó (thủy điện) chỉ làm đúng chức năng, nhiệm vụ của nó thôi, còn hơn là không có nó.”…

Trước những phát biểu vô cảm, lạnh tanh và không thể nói là có trách nhiệm của những ”công bộc” của dân ấy, các đại biểu Quốc hội, các nhà khoa học, đại diện chính quyền ba tỉnh miền Trung bị thiệt hại cũng lập tức lên tiếng, khẳng định: ”Thủy điện không thể vô can”, ”Loạn sân golf, nay lại loạn thủy điện, chỉ trên 1 dòng sông mà có tới 10 thủy điện thì không thể nào chấp nhận được”, ”Thủy điện xả lũ, dân không được báo trước”, ”Không có nhạc trưởng, không có sự phối hợp xả lũ giữa các hồ thủy điện.”. Ông Hồ Quốc Dũng, Phó chủ tịch UBND Bình Định, đại biểu QH nói thẳng: ”Tôi ở UBND tỉnh nhưng chưa từng thấy ai liên hệ về việc quản lý,điều hành hồ thủy điện”. Tổng giám đốc công ty cổ phần thủy điện sông Ba Hạ thừa nhận trên sông Ba có 5 thủy điện đang họat động nhưng mới chỉ có 2 thủy điện xây dựng quy chế liên hồ, 3 thủy điện còn lại chưa có quy chế phối hợp liên hồ trong xả lũ. Vì vậy, TGĐ thủy điện sông Ba Hạ nhấn mạnh: “Các hồ thủy điện ở thượng nguồn đã đồng loạt xả lũ,nước sông Ba lên rất cao, Ba Hạ là hồ cuối cùng ở hạ nguồn nên lãnh đủ. Nếu lúc đó Ba Hạ không xả lũ, đập thủy điện vỡ thảm họa sẽ lớn hơn”. Phó giám đốc Trung tâm khí tượng thủy văn thì nêu lên một câu hỏi to tướng: Trong các cơn bão ở miền Trung vừa qua đều có mưa lớn nhưng chưa đến mức đột biến như những năm trước. Đúng là mưa không qúa lớn nhưng lũ lại rất nghiêm trọng, thiệt hại nặng nề. Tại sao?

Ngập trong bùn đất vì lũ lớn (Ảnh: Vovnews)

Tranh luận chưa ngã ngũ. Nhưng thôi, đó không phải là điều ám ảnh khiến ta phải quá suy tư. Cái chính là,và sự thật là có chuyện hồ thủy điện xả lũ giữa lúc dân dưới hạ lưu đang chới với giữa siêu bão quần thảo, mưa lớn và nước lũ cuồn cuộn đổ về. Không biết có nơi nào trên thế giới có chuyện như thế không? 116 người chết, 125 người bị thương, thiệt hại vật chất lên đến trên 5.000 tỷ đồng, thiệt hại về tinh thần thì không sao tính được. Có nước, một vụ tai nạn máy bay trên trăm người chết người ta đã tổ chức quốc tang. Còn ở ta, bão vừa tan, lũ vừa rút là có làng đã lũ lượt quan tài chở về trong lúc thi thể người thân bị lũ cuốn chết vùi trong bùn đất còn nằm trên manh chiếu trong căn lều xiêu vẹo dựng tạm giữa gió táp, mưa sa. Nhiều người phút chốc mất người thân như hóa dại. Những đứa trẻ ngơ ngác, thất thần mồ côi sau bão lũ, sách vở, giấy bút chẳng còn gì mà nghĩ tới chuyện đến trường. Trong tình cảnh thương tâm rợn người ấy, những người có trách nhiệm cho hồ thủy điện xả lũ giữa lúc người dân đang chìm trong bão lũ ngập tận mái nhà, lại vô cảm được sao? Nếu gia đình, người thân của mình rơi vào hoàn cảnh ấy thì liệu có dửng dưng xả lũ được không? Sự vô cảm đó là hoàn toàn trái ngược với sự cảm thông sâu sắc,sự chăm lo hết lòng mà Đảng, Chính phủ và nhân dân cả nước dành cho đồng bào lũ lụt miền Trung. Nó cực kỳ xa lạ với hình ảnh các chiến sĩ quân đội, công an vật lộn trong bão lũ cứu dân, huy động cả trực thăng không ngại hiểm nguy cứu bằng được một cụ gìa suốt ba ngày cầm cự trên ngọn cây giữa dòng lũ lớn. Nó cũng cực kỳ xa lạ với những đoàn người dầm mình tê buốt trong bùn non hoặc cất bước trên bàn chân tóe máu gùi hàng cứu trợ cho bà con tận vùng xa đang thiếu đói vì lũ lớn chia cắt…

Quan tài bên lều bạt dựng tạm (Ảnh: Vnexpress)

Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, ở ta, đã cấu thành tội danh hình sự. Ở đây, ta không hình sự hóa vấn đề và cũng không xé vấn đề rộng thêm ra. Nhưng rõ ràng cần có một tòa án lương tâm. Ít nhất cũng phải là sự day dứt, xin lỗi, sẻ chia và sự hứa hẹn những hệ lụy như thế không còn tái diễn trong tương lai. Nhưng văn hóa trách nhiệm,văn hóa xin lỗi chưa thường trực được trong đời sống quan chức và công chức chúng ta. Thay vào đó là đủ thứ lý do được đưa ra cùng lời phát biểu phủi ngay trách nhiệm. Chẳng lẽ ”lửa cháy đổ dầu thêm”, vì nếu không đổ thì dầu nơi tôi cũng bốc cháy hay sao? Đó rõ ràng không phải là đạo lý của xã hội chúng ta. Người ta thường nói sản phẩm của lãnh đạo là quyết định. Không dám quyết định thì không thể làm lãnh đạo được. Không quyết cũng chết, mà quyết sai thì càng chết và chết nhanh hơn. Trong những điều cần quyết đó, người dân mong có được sự quyết định đúng đắn về một lời xin lỗi.

Giá các quan chức biết được tín nhiệm của mình, biết được mọi người đang nhìn mình với ánh mắt như thế nào? Trong lời phát biểu chào mừng Đại hội lần thứ IX Đảng cộng sản Việt Nam, đồng chí trưởng đoàn đại biểu Đảng cộng sản Áchentina đã nhắc lại lời Máctin Fiêrô, nhà thơ lớn của Achentina nói rằng: ”Ngay cả một sợi tóc gầy guộc cũng để lại bóng râm của mình trên mặt đất”. Điều đó hàm ý sâu xa rằng, không có hành vi nào của chúng ta, nhất là của người lãnh đạo dù chỉ của một cơ quan, một đơn vị lại không chịu sự giám sát của quần chúng, lại không để lại dấu ấn và sự nhận xét trong suy nghĩ, tâm trí, thậm chí trong ký ức của những người khác. Mà đã trở thành ký ức thì nó dai dẳng và khó quên lắm đấy./.

T. N. T.

Nguồn: Bauxitvietnam.info

17 tàu cá Trung Quốc xâm phạm lãnh hải nước ta

(NLĐO)- Ngày 11-11, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Thừa Thiên- Huế cho biết đã có 17 tàu đánh cá của Trung Quốc xâm phạm chủ quyền vùng biển Việt Nam, đánh bắt trộm thủy hải sản vào 9 giờ ngày 10-11 tại toạ độ 16 độ 58 phút độ Vĩ Bắc – 107 độ 45 phút độ Kinh Đông (cách bờ biển Thuận An 24 hải lý về hướng Đông Bắc).

Bộ chỉ huy Biên phòng tỉnh đã chỉ đạo Hải đội 2 xuất kích 2 biên đội tàu tuần tra BP – 31 -11 -01 và BP-31-12-01 do Phó tham mưu trưởng trực tiếp chỉ huy.

Thuyền trưởng tàu Trung Quốc ký sai phạm. (Ảnh do BCH Biên phòng tỉnh cung cấp)

Sau 2 tiếng xuất kích biên đội tàu tuần tra của Hải đội 2 đã truy đuổi 16 tàu rời khỏi hải phận và bắt giữ một tàu đánh cá Trung Quốc mang số hiệu 14062 (trên tàu có 13 ngư dân đều mang quốc tịch Trung Quốc).

Xét về hành vi và sự thành khẩn khai báo của thuyền trưởng cũng như toàn thể ngư dân trên tàu Trung Quốc về việc xâm phạm chủ quyền vùng biển Việt Nam, Bộ chỉ huy Biên phòng tỉnh quyết định phạt cảnh cáo và phóng thích phương tiện cùng ngư dân của tàu trên ra khỏi vùng biển nước ta.

B.Thùy

Nguồn: Bauxitevietnam.info

Tối qua có mấy người bạn đến chơi. uống trà. Sáng vừa đọc thông tin này trên báo THANH NIÊN, với tâm lý rất là hứng khởi tôi đem khoe các bạn điều mình biết và bình thêm: "Đã quá dạo này Việt Nam đã chuyển biến tốt, không còn e ngạiTung Quốc nữa đã dám "làm" rồi!...". Một anh bạn cười cười: "Dám thì dám rồi đó, nhưng sao không dám đến cùng, bắt luôn mười bảy tàu mà lại chỉ bắt một tàu. không đủ lực lượng để bắt hay nhằm tạo điều kiện cho người ta chối nói rằng chỉ có một chiếc đi lạc vào hải phận Việt Nam thôi. Làm gì mà ghê thế!?...". Tôi cũng chẳng biết nói sao?

Giáo dục: xin cho tôi nói thẳng

Hoàng Tụy

1.Giáo dục sa sút không phải vì thiếu tiền mà vì quản lý kém.

Sau một mùa thi THPT và ĐH-CĐ nặng nề, căng thẳng giả tạo và lãng phí vô lối, không có ở đâu ngoài Việt Nam trong thập niên đầu thế kỷ XXI, trường học chưa kịp nghỉ ngơi cho lại sức đã bước vào khai giảng năm học mới, khởi động một chu kỳ khổ dịch đầy lo âu cho cả thầy lẫn trò. Giữa lúc đời sống trăm mối tơ vò mà trên báo chí và các phương tiện truyền thông đại chúng đầy dẫy những bản tin chữ to nào là học phí cao, tiền trường leo thang, tiểu học công lập có nơi thu học phí 70-80 nghìn đồng/tháng, THCS, THPT vừa đầu năm học phụ huynh phải è cổ đóng góp cả chục khoản tiền “tự nguyện” bắt buộc. Trong khi đó chương trình học đã nhiều năm bị phê phán quá tải vẫn chưa hề giảm tải, sách giáo khoa sai sót đến mức đính chính không xuể vẫn cứ phải dùng, chương trình phân ban THPT bộc lộ bất cập ngay khi mới đưa ra thực hiện nhưng vẫn sẽ giữ nguyên cho đến 2015. Khẩu hiệu “trường học thân thiện, học sinh tich cực” nghe thì hay, nhưng băn khoăn lớn là làm thế nào trong hai năm tới chấm dứt được nạn “đọc, chép” trong khi mọi thứ khác, từ chương trình, sách giáo khoa, tổ chức học tập cho đến thi cử và nhiều chuyện cốt lõi khác về tư duy giáo dục vẫn căn bản gần y nguyên như nửa thế kỷ trước.

Thật xót xa khi học sinh được khuyên “học làm người trước khi học chữ” mà có nơi nhân danh chuẩn hóa giáo viên người ta buộc các thầy cô chưa đạt chuẩn phải đeo trước ngực tấm biển “giáo viên chưa đạt chuẩn” khi vào lớp. Quản lý thiếu nhân tính như thế tránh sao được những chuyện đau lòng như thầy bắt trò liếm ghế, trò tạt a-xit thầy, học sinh lớp 11-12 đâm chém nhau ngay trước cổng trường, v.v. Nói chống bệnh thành tích mà trước kia tỉ lệ tốt nghiệp phổ thông đạt trên 90%, nay sau hai năm thi cử nghiêm túc hơn, tỉ lệ đó cũng đã dần dần trở lại xấp xỉ… 90%, không biết phép lạ nào đã nâng cao chất lượng học tập nhanh chóng như vậy.

Giáo dục phổ thông đã thế, giáo dục đại học, cao đẳng còn nhiều chuyện ly kỳ hơn: khắp nước, kể cả đại học quốc gia, tràn lan và bát nháo “đào tạo liên kết”, môn học một học kỳ chỉ cần 3-4 ngày xong hết cả học và thi, nên ai cũng học được, trường trung cấp cũng đào tạo Thạc sĩ là chuyện hi hữu trên thế giới. Hóa ra ta hiểu đại chúng hóa, thị trường hóa đại học là thế. Chẳng lạ gì chỉ trong vài năm đã xuất hiện hàng mấy trăm đại học mới, lại sắp có cả Văn miếu hiện đại xây dựng trên 25 ha đất cho đủ chỗ vinh danh hết Tiến sĩ thời nay. Lạ nhất là đề án Tiến sĩ hóa, Thạc sĩ hóa 100% cán bộ công chức của Thủ đô để “đột phá tư duy lãnh đạo” (may mà kế hoạch này đã tạm rút lại sau khi bị phản đối kịch liệt). Cái não trạng sính bằng cấp và thói hư học thâm căn cố đế bị lợi dụng triệt để, biến kinh doanh chữ nghĩa thành một nghề phát đạt chưa từng thấy: trường công chiêu sinh “ngoài ngân sách” một số lượng lớn sinh viên với học phí gấp mấy lần bình thường, rồi nay mai theo xu hướng đó sẽ tiến lên cổ phần hóa theo chiến lược đổi mới đại học của Bộ GD-ĐT; trường tư được tự do chạy theo lợi nhuận, bất kể chất lượng nào chỉ cần trưng biển “đại học quốc tế …” tha hồ đặt ra những khoản thu kỳ dị bóc lột người học.

Gần 4 trăm đại học chỉ mới thỏa mãn được chưa đến 20% yêu cầu, trong lúc đó trường nghề tuy rất it vẫn sống ngắc ngoải vì ai cũng chỉ muốn làm thầy, hoặc làm công bộc của dân, không ai thich làm thợ. Có nơi như ở Dung Quất nhà máy cần rất nhiều thợ hàn, mở lớp đào tạo được một khóa 160 người đã đóng cửa, dù đời sống người dân địa phương vẫn rất lam lũ do không có nghề sau khi nhường đất xây dựng khu công nghiệp. Các quan chức giáo dục bảo những hiện tượng không hay chỉ là riêng lẻ, và để cho công bằng phải nhắc đến biết bao gương tốt hàng ngày vẫn âm thầm diễn ra. Đúng thế thật, song tiếc thay điều đó chỉ càng nói lên khoảng cách lớn giữa tiềm năng với thực tế – một khoảng cách không thể chấp nhận được mà nguyên nhân, như Chính phủ đã chỉ rõ gần đây, là do quản lý bất cập. Có nghĩa sự sa sút của giáo dục không thể đổ cho khách quan, do đất nước nghèo, đầu tư không đủ, do trình độ non yếu của thầy cô giáo, do ý thức người dân lạc hậu, do phụ huynh cũng là “đồng tác giả” của nhiều sai lầm yếu kém của giáo dục, v.v. Đương nhiên tất cả những nguyên nhân này đều đúng. Song muốn lay chuyển tình hình phải thừa nhận nguyên nhân chủ yếu, nguyên nhân của mọi nguyên nhân, đó là lãnh đạo, quản lý bất cập, bất cập cả tâm lẫn tầm và từ trên xuống dưới.

2. Cần cải cách có hệ thống, chứ không phải đổi mới vụn vặt.

Nói cho đúng, thực trạng giáo dục như thế nào đã rõ như ban ngày, chẳng qua chúng ta mê ngủ nên chưa thấy, hoặc có thấy nhưng vì những ràng buộc, áp lực nào đó nên cứ phải bịt mắt, giả mê để tự dối mình, dối người khác và yên vị.

Giờ là lúc cần trung thực nhìn thẳng vào sự thật. Đó là lương tâm, là trách nhiệm chẳng những đối với xã hội hiện tại mà còn đối với lịch sử, đối với nhiều thế hệ mai sau. Những ai thường hô hào học sinh trung thực xin trước hết hãy tỏ rõ sự trung thực ở đây, trong việc này.

Xin cảnh báo: tình hình giáo dục hiện nay cũng tương tự như tình hình kinh tế xã hội của đất nước giữa những năm 80 thế kỷ trước. Thử tưởng tượng lúc đó nếu chúng ta cứ một mực nhắm mắt trước thực tế đời sống bi đát của người dân mà không đổi mới thì đất nước có tồn tại được đến ngày nay không? Rõ ràng chỉ nhờ nhìn thẳng vào khủng hoảng kinh tế xã hội chúng ta mới thấy được giải pháp, mới có đầy đủ quyết tâm thoát ra bế tắc, cứu đất nước khỏi sự sụp đổ.

Thật đáng tiếc ngành giáo dục chưa học được bao nhiêu bài học đắt giá đó. Hai mươi năm qua, hết đời Bộ trưởng này đến đời Bộ trưởng khác vẫn tiếp tục ca cái điệp khúc “thành tựu giáo dục là vĩ đại, bên cạnh đó còn nhiều bất cập”. Căn nhà giáo dục đã cũ nát thảm hại nhưng cứ loay hoay nay cơi nới chỗ này, mai sửa chữa chỗ kia, rốt cuộc thành ra căn nhà dị dạng chẳng ai muốn ở. Gia đình nào có khả năng đều tìm cách gửi con em ra nước ngoài để chạy trốn giáo dục trong nước. Chẳng thế mà có người nói vui nhưng thật cay đắng: nên có luật cấm quan chức cấp cao gửi con em du học nước ngoài thì may ra giáo dục mới có cơ hội được chấn hưng.

Điều rất lạ là các nghị quyết của Đại hội Đảng và các Hội nghị TƯ 3, 7, 9 đều đòi hỏi phải tiến hành cải cách giáo dục như một yêu cầu bức thiết của xã hội, nhưng những vị nhận lĩnh trách nhiệm trực tiếp thì lại chẳng hề quan tâm thực hiện các nghị quyết ấy, thậm chí còn nói ngược lại. Chiến lược giáo dục dự thảo đến lần thứ 15 vẫn chỉ thấy lặp lại những quan niệm, tư duy cũ rích, tuy ngôn từ và số liệu có thay đổi cho hợp thời trang (như từ “đổi mới” xuất hiện với tần số kỷ lục). Bên cạnh đó, có những mục tiêu nghe thật hoành tráng, nào là từ nay đến 2020 (tức trong 11 năm tới) đào tạo 20.000 Tiến sĩ, xây dựng 4 trường đại học đẳng cấp quốc tế, 1 trường vào tốp 200 thế giới, v.v… Song người dân vẫn phân vân: 3 năm qua ta đã làm được gì mà có thể đặt kỳ vọng cao như thế cho 11 năm tới? hay là ta đang mơ mộng thiếu thực tế, thiếu trách nhiệm, và căn bệnh thành tích từ ngoài da đã đi vào xương tủy?

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng nhiều lần đỏi hỏi phải thực hiện những biến đổi có tính cách mạng để chấn hưng giáo dục. Trong một bài viết đăng trên báo Tiền phong số 25 ngày 18-6-2006, cố GS Lê Văn Giạng, một cựu lãnh đạo có uy tín của ngành đại học, cũng đã phát biểu: “Đã đến lúc phải chuẩn bị tiến hành một cuộc cải cách giáo dục thực sự nghiêm túc và thực sự khoa học để ra khỏi tình hình khủng hoảng triền miên của giáo dục 20 năm vừa rồi, để bước vào thời kỳ chấn hưng giáo dục như Nghị quyết của Đại Hội Đảng X vừa yêu cầu” . Đó là chưa kể nhiều kiến nghị tương tự của nhiều bậc thức giả trong nước và Việt kiều, đặc biệt bản điều trần của 24 trí thức năm 2004 và bản kiến nghị đầu năm 2009 của Viện Nghiên cứu Phát triển IDS (nay đã giải thể). Thiết nghĩ chỉ những ai điếc không sợ súng hoặc quá vô tâm với đất nước mới có thể yên lòng trước tình hình giáo dục hiện nay.

Có ý kiến biện bạch rằng hàng loạt cải tiến, đổi mới lớn nhỏ mà ngành giáo dục đang thực hiện cũng là cải cách. Phải công nhận hai chữ “đổi mới” nhan nhản trong hầu hết các đề án công tác của ngành giáo dục, nào là đổi mới nội dung, phương pháp và quy trình đào tạo, đổi mới cơ chế quản lý, đổi mới cơ chế tài chính, đổi mới phương thức triển khai hoạt động khoa học công nghệ, v.v. Chỉ có điều đổi mới thế nào thì chẳng ai giải thich nổi, chẳng ai biết rõ, cho nên cứ đổi mới tùy hứng, tùy tiện, tùy nghi, theo kiểu đầu Ngô mình Sở. Vả chăng cần thấy rằng cái cày chìa vôi dù có cải tiến giỏi đến đâu vẫn không thể biến thành cái máy cày hiện đại được; căn nhà tập thể thời bao cấp dù sửa chữa tân tạo hết mức vẫn không thể thành một chung cư tiện nghi hiện đại. Những “đổi mới” như thế kia giỏi lắm cũng chỉ cho ta một nền giáo dục tốt theo chuẩn mực… nửa thế kỷ XX, chứ không thể biến nó thành một nền giáo dục hiện đại ở thế kỷ XXI. Cứ xem bản chiến lược giáo dục 2009-2020 thì rõ: ví thử chiến lược này được thực hiện đầy đủ (điều khó thể), thì đến 2020 Việt Nam cũng chỉ có một nền giáo dục kiểu 1950, lạc hậu, còn xa mới hòa nhập được vào nền văn minh thời đại.

3. Giáo dục không phải là phòng thí nghiệm, càng không thể là nơi để học việc lãnh đạo.

Từ lâu ngành giáo dục đã có thói quen xem học sinh như những con chuột bạch để làm thí nghiệm thoải mái, mà điển hình là mười mấy năm liền thí nghiệm các chương trình phân ban trung học phổ thông. Thí nghiệm đi thí nghiệm lại không biết bao nhiêu lần, tốn kém bạc tỉ và không tính được hết thiệt hại cho các thế hệ học sinh nạn nhân thí nghiệm. Rất khó hiểu tại sao lợi ích của học sinh bị xem thường đến vậy. Thử nghĩ có hãng hàng không nào dám mạo hiểm đưa máy bay mới ra chỉ để thí điểm xem chở khách có an toàn không? Vậy tại sao Bộ GD-ĐT có quyền thực hiện thí điểm các chương trình phân ban cho hàng nghìn, thậm chí hàng vạn học sinh trong cả hơn chục năm trời? Mỗi lần thí điểm đều kết luận chưa thành công, kết quả chưa tốt, thế mà người ta vẫn vô tư tiếp tục thí điểm.

Quan điểm coi thường lợi ích của xã hội thể hiện trong nhiều chủ trương giáo dục mà nếu mô tả là “ngoan cố” có lẽ cũng không sai lắm. Về hàng loạt vấn đề quan trọng như quy chế công nhận, bổ nhiệm GS, PGS, quy chế tổ chức Hội đồng Giáo dục Quốc gia, chuyện biên soạn, xuất bản và phát hành sách giáo khoa, chuyện thi cử, đào tạo Tiến sĩ, Thạc sĩ, v.v… đã có biết bao đề xuất hợp lý bị bỏ ngoài tai, phải chờ đợi đến cả chục năm trời hay hơn mới được nghiên cứu để tiếp thu. Có người khen Bộ GD-ĐT “trơ như đá, vững như đồng”, nhưng dù bậc trí lự cao siêu cũng không thể luôn luôn sáng suốt. Huống chi, nhìn vào bảng chi tiêu của ngành giáo dục thấy quá nhiều khoản chi lớn để “nâng cấp năng lực quản lý”, cử cán bộ đi tham quan, học tập kinh nghiệm ở các nước, chứng tỏ điều ngược lại có lẽ đúng hơn.

Như đã nói trên, nguyên nhân sa sút của giáo dục là quản lý yếu kém, song cần nói cụ thể hơn là quản lý yếu kém như thế nào. Trong chiến tranh chống Pháp rồi chống Mỹ, giữa muôn vàn khó khăn, giáo dục nói chung và đại học nói riêng vẫn phát triển tốt là nhờ có được những vị tư lệnh hiểu biết sâu sắc giáo dục, có tầm nhìn xa, có uy tín cao trong ngành về cả đức độ và tài năng. Sau này chúng ta thường xuyên gặp khó khăn cũng chính là vì tâm và tầm của cơ quan quản lý giáo dục. Nếu xem giáo dục là quốc sách hàng đầu thì phải hết sức coi trọng nhiệm vụ lãnh đạo giáo dục. Người được giao phó nhiệm vụ này chẳng những phải hiểu biết sâu sắc giáo dục hiện đại mà còn phải có điều kiện tập trung toàn tâm toàn ý cho nhiệm vụ ấy. Không thể xem giáo dục là nơi học việc lãnh đạo, không thể giao những nhiệm vụ quan trọng trong quản lý giáo dục cho những người chưa biết việc, chưa thạo việc. Còn nếu ai chưa thạo việc, chưa biết việc thì hãy để họ học việc thành thạo rồi hãy giao việc.

Đáng lo là ở nước ta có quá nhiều vị được giao nhiệm vụ rồi mới học việc, có khi học việc chưa xong chỗ này đã chuyển sang học việc chỗ khác quan trọng hơn, rốt cuộc biến mỗi ngành công tác thành một phòng thí nghiệm đồ sộ, một nơi thực tập, học việc cực kỳ tốn kém cho xã hội.

Có những câu hỏi thật khó trả lời: tại sao sau ba mươi năm mà các quy chế đào tạo Tiến sĩ, Thạc sĩ, hay công nhận, bổ nhiệm GS, PGS của ta vẫn còn nhiều điểm ấu trĩ so với ngay cả một số nước trong khu vực? Tại sao nhiều quy định sai lầm đến buồn cười trong các quy chế ấy vẫn tồn tại dai dẳng thời gian dài trước đây và có nhiều cái tồn tại mãi đến tận hôm nay? Có người bảo rằng ta không thể máy móc sao chép cách làm của nước ngoài cho nên phải sáng tác cách làm riêng phù hợp với điều kiện của ta. Nghe rất có lý, nhưng phải xét hậu quả thực tế là với cách quản lý ấy ta đã đào tạo ra hàng ngàn Tiến sĩ giấy và xây dựng được một đội ngũ PGS, GS với trình độ, chất lượng ra sao ai cũng biết. Ngay gần đây tôi được biết chúng ta có cả những cơ sở đào tạo Tiến sĩ về quản lý giáo dục. Cái tin ấy thật sự làm tôi ngỡ ngàng: rồi đây số Tiến sĩ ấy đương nhiên sẽ đóng góp vào con số 20.000 Tiến sĩ ta dự định đào tạo trong 11 năm tới.

Trong giáo dục, khoa học có những vấn đề mà tranh luận cả ngày cũng không kết luận nổi, nếu vốn hiểu biết và vốn văn hóa phổ quát quá khác nhau. Cho nên cần, rất cần chờ đợi và lắng nghe nhau, song trước hết phải được thẳng thắn trao đổi ý kiến.

Nguồn:Bauxitevietnam.info